Men maqola va videoga bunday nom qo’yishni hoxlamasamda, shunday nom qo’yishga majbur bo’ldim. Bunga sabab, Birdamlik Xalq Harakatining raisi Bahodirxon Turkiston (Bahodir Choriyev) harakatning navbatdagi qurultoyini o’tkazmoqchi bo’lganligi turtki bo’ldi. Centre1.com internet saytining 14-noyabrida yozishi bo’yicha 2018-yilning 15-16-noyabr kunlari Qozog’istonning Shimkent (Chimkent) shahrida Birdamlik Xalq Harakatining qurultoyi bo’lishi kerak edi. [1].
Centre1.comning 15 noyabrida xabar berishi bo’yicha O’zbekistondan harakatning 60 a’zolari qatnashishi va yana Qirg’iziston, Qozog’istonlik faollar va jurnalistlar taklif qilingan edi. Qurultoy Shimkentdagi Dostik mehmonxonasida bo’lib o’tishi kerak edi. Qurultoyda Bahodirxon Turkistonning aytishi bo’yicha, 15-noyabr kuni kun tartibi tasdiqlangandan keyin harakatning a’zolari Birdamlik Xalq Demokratik partiyasining programma va nizomi muhokama qilinadi, ya’ni boshqacha aytganda, Birdamlik Xalq Harakati partiyaga aylantiriladi. Muhokamadan keyin partiya raisi saylanishi va raislikka to’rt kishi o’z nomzodini qo’ymoqchi edi.
1.Bahodirxon Turkiston, Birdamlikning asoschisi;
2.Solijon Abdurahmonov, jurnalist va huquq himoyachisi, sobiq siyosiy mahbus;
3.Dilorom Ishoqova, faol va o’zbek muxolifatining faxriysi (veteran);
4.Klara Jo’rayeva, faol, Samarqand viloyatidan.
Yana bu maqolada mening o’zbek muxolifati partiyasi va harakatlari yetakchilarining almashishi yo’qligi to’g’risidagi fikrim ham aytib o’tilgan.
Bahodir Choriyev Abdujalil Boymatov haq, bizning tuzilayotgan partiyamizda rahbar saylov asosida tanlab olinadi va raqobat asosida tanlab olingan lider, yetakchi umrbod Birdamlikning raisi bo’lib qolmaydi deb o’z fikrini ifodalagan. Qurultoyning birinchi kunida 5-7 kishidan iborat Partiya kengashi va 21 kishidan iborat Markaziy qo’mitaning saylanishi rejalashtirilgan.
Bahodirxon Turkistonning aytishi bo’yicha, Birdamlik qurultoyning 1-kuni O’zbekistondan taklif qilingan xonandalar va o’yinchilarning katta konserti bilan yakunlanadi.
Centre1.comning yana 15 noyabrda xabar berishicha, Shimkent mehmonxonasining majlislar zali bo’m-bo’sh, ya’ni Birdamlikning qurultoyiga bironta ham taklif qilingan a’zolar yetib kela olmagan. [2].
Qurultoy boshlanishidan bir kun oldin oqshom payti Qozog’istonning Milliy Xavfsizlik Qo’mitasi Shimkentdagi mehmonxonaga O’zbekistondagi turli uyushtirilgan to’siqlarga qaramay yetib kelishga muvaffaq bo’lgan 4 qatnashchisini tutib, O’zbekistonga deportatsiya qilgan. Shimkent shahriga harakat yetakchisi Bahodirxon Turkiston ham yetib kela olmagan. [2].
16 noyabr kuni Centre.com ning xabar berishi bo’yicha Birdamlikning qurultoyi 15 noyabr kuni online orqali bo’lib o’tgan.[3].
Centre1.com ning yozishi bo’yicha Birdamlik Xalq harakati partiyaga aylantirilgan, partiya raisi etib Bahodirxon Turkiston 4 yilga saylangan.
2018-yilning 15-noyabr kuni Birdamlik Xalq Demokratik partiyasi turli messenjerlar va telefon orqali o’tkazilgan virtual qururltoyda tashkil topdi.
Online qurultoyda Birdamlikning asoschisi Bahodirxon Turkiston (avvalgi ismi Bahodir Choriyev) Qirg’izistonning Bishkekidan uning safdoshlari esa O’zbekistonning turli shahar va qishloqlaridan qatnashishgan. Bahodirxon Turkistonning Ц-1ga aytishi bo’yicha, virtual qurultoyda Birdamlikning 45tacha a’zosi qatnashgan. Boshqa a’zolar bilan sifatli barqaror aloqa o’rnatishning iloji bo’lmagan.
Birdamlik Xalq Demokratik partiyasi O’zbekistonning iqtisodiy gullab-yashnashini, kambag’allik va qashshoqlikka qarshi kurashni asosiy maqsad qilib qo’ygan.
Partiya O’zbekiston vatandoshlariga siyosiy huquqlar va fuqaroviy erkinliklar kafolatlangan dunyoviy jamiyat qurish uchun kurash olib boradi. [3].
O’zbekiston jamiyatiga siyosiy kuchga ega bo’lgan muxolif harakat yoki partiya nihoyatda zarur. Demokratik muxolif partiya yoki harakatning nihoyatda zarurligiga quyidagi uch voqea sabab bo’la oladi.
1-voqea. G’allaorol hokimi tomonidan besh ming daraxtning yo’q qilinishi. [4].
Ozodlikdan iqtibos: “Jizzax viloyati G‘allaorol tumanidan OzodMikrofon ga qo‘ng‘iroq qilgan pensioner Nabijon Jo‘raboevning iddao qilishicha, 18 oktabr kuni ishdan olingan G‘allaorol tumani hokimi Abdurashid Yo‘ldoshev ikki yil rahbarligi davrida 5000dan ortiq 30-40 yillik daraxtni kestirib, tabiatga jiddiy zarar yetkazgan.
“Ikki yil orasida hokim daraxtlarga qiron keltirdi. Soppa-sog‘ bir necha o‘n yillik daraxtlarni qurt tushgan degan bahonada kestirib yubordi. Shuncha yil daraxtlarga qurt tushmaganu, bu hokim bo‘lib kelgandan keyin qurt tushib qolibdi. Bozorni buzib tashladi, chala yotibdi. Xullas, bu hokim xalqning boshiga kelgan bir balo edi. Xalqning dardi axiyri, prezidentga yetib bordi va uni ishdan oldi”, deydi Nabijon Jo‘raboev”. Iqtibos tugadi. [4].
2-voqea. O’zbekistonning erkin iqtisodiy hududlariga investitsiya kiritgan chet ellik investorlarning pushaymonligi. [5].
Spot.uz internet saytining yozishi bo’yicha, “Rivojlanish strategiyasi” markazi va Shveytsariyaning PeaceNeksus fondi O’zbekistondagi erkin iqtisodiy hudud(EIH)larning samaradorligi bo’yicha tadqiqot o’tkazgan. Tadqiqot bo’yicha chet ellik investorlarning ko’pchiligi O’zbekistonning erkin iqtisodiy hududlariga investitsiya kiritganlaridan pushaymonligini aytishgan. Tadqiqot “Angren” va “Navoiy” erkin iqtisodiy hududlarida o’tkazilgan. Tadqiqotchilarga ko’ra, erkin iqtisodiy hududlar O’zbekiston sanoatining rivojlanish lokomotivi bo’la olmagan. Ularning sanoat ishlab chiqarishdagi hissasi nihoyatda kichik. Tadqiqotchilar erkin iqtisodiy hududlar o’rtasida hamkorlikning kuchsizligi, hududlar ishini muvofiqlashtirishga mas’ul yagona davlat tizimi yo’qligini ta’kidlashgan.
Oxirgi 2 yil davomida 18ta erkin iqtisodiy hududlar tuzilgan. 1- erkin iqtisodiy hududlar 2008-2013-yillarda yaratilgan. Bular “Navoiy”, “Angren”, “Jizzax”- EIHlari. Mamlakatda hammasi bo’lib 21 ta erkin iqtisodiy hudud faoliyat ko’rsatyapti. Shulardan to’qqiztasi sanoat, yettitasi farmatsevtika, ikkitasi qishloq xo’jaligi va yana sayyohlik, transport-logistik va sport jihozlari ishlab chiqarishi. Mamlakatda 402 ta kompaniya ro’yxatga olingan, ulardan faqat 112 ta kompaniya faoliyat ko’rsatyapti. [5].
3-voqea. Siyosatchi Safar Bekjonning O’zbekiston vatandoshligidan chiqarilishi. [6].
Ozodlikdan iqtibos: “Shveysariyaning Lozanna shahrida yashayotgan asli o‘zbekistonlik siyosiy faol Safar Bekjonning Ozodlikka aytishicha, uni bir yil avval O‘zbekiston vatandoshligidan chiqarib yuborishgani haqida endi xabar topgan. O‘zbekistondan tashqari boshqa vatandoshligi yo‘qligini aytgan Safar Bekjon uni vatandoshlikdan mahrum qilishganini o‘zining siyosiy faoliyati bilan bog‘lamoqda.
57 yashar Safar Bekjon (Bekchanov Saparbay Jumabaev)ning Ozodlik bilan suhbatda aytishicha, unga O‘zbekiston vatandoshligidan chiqarilgani sababini izohlashmagan:
– O‘zbekistonning Berlindagi konsulligidan xat oldim. Xatda prezident farmoniga ko‘ra, 2017 yil 17 mart kuni men vatandoshlikdan chiqarilganim aytilgan. Sababi ko‘rsatilmagan. Sabab ko‘rsatilishi kerak, mana shu sabablarga ko‘ra, vatandoshlikdan chiqarildi deb ya’ni ayb ko‘rsatilishi kerak. Ayb ko‘rsatilmagan. Mening agar ikkinchi vatandoshligim bo‘lganda, shuni sabab qilib ko‘rsatishlari mumkin edi. Lekin mening ikkinchi vatandoshligim yo‘q. Menda BMT bergan qochqinlik hujjati bor xolos”. Iqtibos tugadi.
Yana Ozodlikning shu maqolasidan iqtibos: “Safar Bekjon vatandoshlikdan chiqarilganini siyosiy faoliyati bilan bog‘laydi:
– Bu, albatta, diktaturaning davomi. Janob Mirziyoev islohotlariga ishonganida meni O‘zbekistonga kiritardi. Demak, janob Mirziyoev mening siyosatchi sifatida O‘zbekistonda bo‘lishimga qarshilik qilayapti. Uni tanqid qilib, unga zarba berishim mumkin bo‘lgan siyosatchi sifatida O‘zbekistonda bo‘lishimni istamayapti.
Safar Bekjonning aytishicha, u xorijlik tadbirkorlardan iborat 10 kishilik guruh tuzgan va shu guruh yordamida O‘zbekistonning qishloq xo‘jaligi sohasiga investitsiya kiritishni rejalashtirgan, biroq u endilikda bu loyihasi amalga oshmasligidan afsuslanadi”. Iqtibos tugadi. [6].
Yuqoridagi birinchi voqeada keltirilgan G’allaorol tuman hokimi Abdurashid Yoldoshev tomonidan besh ming daraxtga qiron keltirilishi O’zbekistonda Orol dengizining qariyb qurib bitishi va chinorlarning qirg’in qilib bo’linishidan keyin ro’y bermoqda. Korinib turibdiki, kelajakda AES qurilishiga va daraxtlarning qiron keltirilishiga yol qo’ymaslik uchun kuchli fuqarolik jamiyati zarur.
Ikkinchi voqea ya’ni erkin iqtisodiy hududlarga chet el investorlarining investitsiya kiritganligidan pushaymonligi O’zbekistonning iqtisodiy rivojlanishini va iqtisodiy qoloqlikdan chiqa olishini katta shubha ostiga qo’yadi.
Uchinchi voqeada keltirilgan muxolifatchi, siyosatchi Safar Bekjonning O’zbekiston vatandoshligidan mahrum qilinishi prezident Shavkat Mirziyoyev boshchiligidagi O’zbekiston hokimiyatining O’zbekiston jamiyatining eng ilg’or qismi bo’lgan o’zbek muxolifatining salohiyatidan voz kechayotganligini ko’rsatadi.
Bu O’zbekiston respublikasi konstitutsiyasining 34-moddasini prezident Shavkat Mirziyoyev rejimi tomonidan oyoq osti qilinishidir. [7].
34-modda.
O’zbekiston Respublikasi fuqarolari kasaba uyushmalariga, siyosiy partiyalarga va boshqa jamoat birlashmalariga uyushish, ommaviy harakatlarda ishtirok etish huquqiga egadirlar.
Siyosiy partiyalarda, jamoat birlashmalarida, ommaviy harakatlarda, shuningdek hokimiyatning vakillik organlarida ozchilikni tashkil etuvchi muxolifatchi shaxslarning huquqlari, erkinliklari va qadr-qimmatini hech kim kamsitishi mumkin emas.
O’zbekistonda kuchli, siyosiy kuchga ega bo’lgan muxolifat partiya va harakatlarining yo’qligiga faqatgina O’zbekiston hokimiyatining o’zini ayblash yetarli emas. Bunga muxolif partiya va harakatlarning yetakchilari va O’zbekiston vatandoshlarining ham ayblari bor. Chunki, Bahodirxon Turkiston Birdamlik Xalq Harakatini 14 yildan beri boshqarib kelyapti, Birdamlik harakatini partiyaga aylandi, yana kamida 8yil boshqarishi mumkin. Bu degani Birdamlikda rahbarlar almashishi yo’q, Birdamlikda demokratiya yo’q. Ya’ni, Bahodirxon Turkiston o’zbek muxolifatining eng yosh dohiysi hisoblanadi.
Abdurahim Po’latov Birlik Xalq Harakatini va shu nomdagi partiyani 29 yildan beri boshqarib kelmoqda, Muhammad Solih esa Erk Demokratik partiyasini 28 yildan beri boshqarib kelyapti. Bu yetakchilar o’zbek muxolifatining keksa dohiylaridir.
Marhum diktator Islom Karimov O’zbekistonni 27 yil boshqardi, prezident Shavkat Mirziyoyev O’zbekistonni necha yil boshqarar ekan?
Qisqasi, O’zbekiston – dohiylar mamlakati. O’zbekiston dohiylari erkin, demokratik jamiyat quramiz deb tinmay vaysaydilar, ular uchun O’zbekiston respublikasining konstitutsiyasi va harakat va partiyalarning nizomi bir parcha qog’oz.
Ularni tanqid qilsangiz O’zbekiston hokimiyati sizni vatan xoini, tovlamachi, ekstermist, terrorist deb soxta ayblar bilan ta’qib qiladi.
Muxolifat dohiylari esa sizni muxolifatni obro’sini to’kish uchun muxolifat saflariga yashirincha kiritilgan DXX(MXX)ning agenti deb tuhmat qilishadi. [8].
Afsuski, O’zbekiston vatandoshlari bu dohiylarning orqasidan hanuzgacha poda-poda bo’lib yurishibdi. O’zbekiston Nelson Mandela, Lex Valensa, Roza Otunboyeva va Mixail Sakaashviliday yetakchilarga o’ta muhtoj. [9].
Abdujalil Boymatov
16-noyabr, 2018-yil
1. В лидеры новой партии «Бирдамлик» будут баллотироваться четыре кандидата. 14.11.2018. ( https://centre1.com/uzbekistan/v-lidery-novoj-partii-birdamlik-budut-ballotirovatsya-chetyre-kandidata/ ).
2. Узбекистан и Казахстан сорвали курултай «Бирдамлика» в Шымкенте. 15.11.2018. ( https://centre1.com/uzbekistan/uzbekistan-i-kazahstan-sorvali-kurultaj-birdamlika-v-shymkente/ ).
3. Курултай «Бирдамлика» прошел онлайн… . 16.11.2018. (https://centre1.com/uzbekistan/kurultaj-birdamlika-proshel-onlajn/ ).
4. “G‘allaorol hokimi ikki yillik rahbarligida 5000 daraxtni yo‘q qildi”. 10.11.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/29593330.html ).
5. Большинство иностранных инвесторов сожалеют, что инвестировали в СЭЗ Узбекистана. 12.11.2018. (https://www.spot.uz/ru/2018/11/12/research/?fbclid=IwAR31qiMOj2uFnQ19aIvcEIIJhrmSjLR3SysKpPBfLly9v19uOCDBJidf1TI ).
6. Safar Bekjon: O‘zbekiston vatandoshligidan chiqarishgani sababini izohlashmadi. 13.11.2018. ( https://www.ozodlik.org/a/29596734.html ).
7. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. (http://constitution.uz/oz/clause/index#section23 ).
8. Ўзбек мухолифати етакчилари Абдужалил Бойматовнинг танқидига қандай жавоб беришди!? 21.08.2018. ( http://uz.hrsu.org/archives/2403 ).
9. Баҳодир Чориев демократми?! 04.05.2014. (http://uz.hrsu.org/archives/6770).