Muxolifatdagi siyosatchi Safar Bekjon Urganjiy va mustaqil jurnalist Ulug’bek Ashur ( Ulug’bek Haydarov) prezident Shavkat Mirziyoyev va uning qarindoshlari tegishli korruptsiya ishlari va nepotizm haqida yangi ma’lumotlarni ochiqlashdi.
Safar Bekjon Urganjiy fosh qiladi. [1].
Muxolifatdagi siyosatchi Safar Bekjon Urganjiy o’zining 39 minutlik videosining 11 minutigacha prezident Shavkat Mirziyoyev tomonidan qurilishi bitmagan “Ko’ksaroy” uchun 0,8 milliard AQSH dollari, Oxongarondagi prezident rezidentsiyasi uchun 1 milliardcha AQSH dollari sarflab bo’lingani va bu sarf harajatlar uchun davlat byudjetining bir yillik harajatlari 3 oyda sarflab bo’lingani ochiqlanadi.
Byudjetga pul tushirish uchun, qurilishlarni davom ettirish uchun hokimiyat 2019 yilning qolgan oylarida dahshatli choralar ko’rishi mumkinligi haqida gapiriladi.Bu ma’lumotni eshitib men dahshatga tushdim! O’zbekistonda nimalar bo’lyabdi o’zi?!
Videoning qolgan 28 minutida Toshkent City, harbiy harajatlar,Buxoro city, Serbiyadan Rossiyalik quruvchilar, Gulnora Karimovaning Frantsiyadagi mulklari va hokazolar haqida so’zlanadi va bu ochiqlanmalardan yanada dahshatga tushasiz.
Bu dahshatlarga qo’shimcha mustaqil jurnalist Ulug’bek Ashurning prezident Shavkat Mirziyoyevning qarindoshlarining korruptsion jinoyatlaridan boxabar bo’lib, Ozodlikning maqolari sarlavhalari bilan tanishib hafsalangiz pir bo’ladi.
Ulug’bek Ashur ( Ulug’bek Haydarov) fosh qiladi. [2,3].
Maqolani to’lagicha e’tiboringizga havola qilaman.
Prezident Shavkat Mirziyoyevning Jizzahdagi qarindoshlari haqida bir biridan xunuk xabarlar kelyabdi.
Ulardan biri, Shavkat Mirziyoyev opasining kuyovi Alisher Imomnazarovdir.
U, bosh vazir prezidentlik amaliga kelgach, respublika prokuraturasiga ishga o’tgan.
Zomindan olingan xabarga ko’ra, Alisher Imomnazarov, viloyat hokimiyatidagi amaldorlarga bosim o’tkazib, tug’ishgan ukasi Sherali Imomnazarovni Zomin tumani gazlashtirish idorasiga rahbar lavozimiga joylashtiradi.
“Sherali o’zi o’rta ma’lumotli bo’lib, u shu Zomin tumanida oddiy taksistlik qilib kun kechirar edi. Shavkat Mirziyoyev oilasiga kuyov bo’lgan akasi yordamida u bugun Jizzax viloyat “O’zTransGaz” xissadorlik jamiyatining boshliq o’rinbosariga aylandi. Imomnazarovlarga bugun hech kim tega olmaydi. Ulardan butun Zomin hayiqadi” deydi ismini aytishdan qo’rqqan Zomin tuman gazlashtirish idorasi xodimi.
Yaqinda ham oddiy haydovchi bo’lgan 38 yoshli Sherali Imomnazarov bugun butun boshli viloyat gazlashtirish sohasini inqiroz yoqasiga keltirdi. U atrofiga o’ziga sodiq bo’lgan sheriklarini to’plab, viloyatga ajratilgan balonli gazlarni o’zi istagan tumanlarga sotishni yo’lga qo’ydi.
Tabiiy gaz esa zoriqqan aholi uchun emas, Jizzaxning turli tumanlarida noqonuniy ravishda ishlab yotgan ohak ishlab chiqarish tsexlariga yetkazib berila boshladi.
“Sherali Imomnazarov bugun ochiqchasiga o’zining prezident Shavkat Mirziyoyevga qarindoshligini pisanda qilib, istagan no’maqulchiligini amalga oshiryabpti. Uning mushugini pisht deganlar esa, respublika prokuraturasidagi akasi Alisher Imomnazarov g’azabiga duch kelyapti” deydi Zomin tuman hokimiyati xodimlaridan biri.
“Sherali Imomnazarovning buyrug’i bilan Jizzax viloyatidagi barcha gazlashtirish idoralari ishchilarining shu yilgi fevral oyini maoshlaridan kattagina qismi majburiy ravishda ushlab qolingan.
“Sherali Imomnazarov korxonaga kelgan 20 tonna solyarka yoqilg’isini o’zlashtirib yuborgan va buning oqibatida kamomad kelib chiqqan. Shu sababli barchamizning maoshlarimizdan majburan ushlab qolib, kamomadni yopishdi” deydi Jizzax viloyat “O’zTransGaz” hissadorlik jamiyatining ishchilaridan biri.
Zomin tumanining tabiiy gaz yetib bormagan qishloqlariga bugun uzluksiz ravishda ballonli gaz yetkazib berishi kerak bo’lgan Zomin gazlashtirish idorasi mas’uli Ilhom Eshmatovni bugun Sherali Imomnazarovni o’ng qo’li deb atashadi.
Tuman aholisining yoqilmagan gaz uchun qarzdorlik girdobiga tushib qolayotgani aynan Ilhom Eshmatovning “fokus mokus”lari tufayli ekanini bugun Zominda hamma biladi. Lekin unga hech kim bas kela olmaydi. Chunki, Ilhom Eshmatov Sherali Imomnazarovning ishongan odamlaridan biri.
Viloyat prokuraturasi bir necha marotaba Sherali Imomnazarov ustidan ish qo’zg’agan, biroq uning prezident oilasi kuyovi bo’lgan akasi Alisher Imomnazarovning harakati tufayli har safar tergovchilarning harakati yo’qqa chiqavergan.
“Imomnazarovlar bugun Jizzaxda katta odim otib, ko’ngillarining istagan ko’chalariga kirib yurishibdi. Bugun bu oila hech qanday to’siq yoki imkonsiz ishning o’zi yo’q” deydi bugun zominliklar.
Shavkat Mirziyoyev prezident bo’lgach, uning kattayu kichik qarindoshlari o’zlarini jamiyatning eng yuqori pog’onasida ko’rdilar. Ular bugun deyarli hammalari tadbirkor, yoki biron bir sohaning rahbari.
Masalan, prezidentning amakisining o’g’li, Irrigatsiya instituti diplomiga ega bo’lgan Ahror Mirziyoyev bugun dong’i ketgan Zomin sanatoriyasi boshlig’i.
Bundan atigi 3 yil avval Zomindagi AYOQSHlardan birida operator bo’lib ishlab yurgan Abbos Mirziyoyev esa bugun respublika Neft Ta’minot servis boshqarmasi boshlig’i o’rinbosari.
Prezident opasining 10 sinf ma’lumotga ega bo’lgan o’gay o’g’li Alisher Ergashev bugun Jizzax va Sirdaryo viloyatlarida paxta zavodlari hamda bug’doy elevatorlarining norasmiy “boshlig’i”…
Bu ro’yxatni davom ettirish mumkin.
O’zbekistonda bugun nepotizm avjida.
Ulug’bek Ashur.
Maqola tugadi. [2].
Yana Ulug’bek Ashurdan qisqa xabar: [3].
“Maddoh” pochtasidan:
“Prezidentning yana bir qarindoshi, ya’ni singlisining eri Murtoz degan odam, Guliston neft bazasi katta operatori va zav.skladchisi, har kuni kamida davlatning 3 000-5 000 dollarlik dizel yoqilg’isini sotib, pulini o’ziga oladi, kim Guliston neft bazasiga direktor bo’lishni istasa, Murtozning duo va roziligini olishi, hamda 100 000 dollar berishi kerak.
Murroz, Mirziyoyevning singlisining eri”.
Qisqa xabar tugadi. [3].
Darvoqe, O’zbekiston byudjetining abgor holatga kelib qolganligini Ozodlikning maqolalarining sarlavhalari ham tasdiqlagandek: Prezidentga ko‘z-ko‘z qilish uchun Bo‘kada salkam $100 000 ga stadion qurgan tadbirkorga bir tiyin ham berilmadi. 15.07.2019. [4], Rishtonliklarga 1000 ta g‘isht berib, 2000 taga qo‘l qo‘ydirildi. Hokimlik xatoni o‘nglay boshladi. 16.07.2019. [5],Surxondaryo-”Fermer: “Agrobank”dan ikki oydan buyon ish haqimizni ololmayapmiz”.16.07.2019. (СУРХОНДАРЁ – “Фермер: “Агробанк”дан икки ойдан буён иш ҳақимизни ололмаяпмиз”. 16.07.2019).[6], Maxsus PIAR? Shou biznes vakillari Majburiy ijro byurosini maqtash kampaniyasini boshladi. 16.07.2019. [7].
O’z o’zidan menda har qadamda inson huquqlari va erkinliklari oyoq osti qilinadigan, zo’ravonlik,korruptsiya, nepotizm gullab yashnayotgan mamlakatda bunday abgor holatlat tabiiydir degan xulosa paydo bo’ldi.
Zero, O’zbekistonning iqtisodiy erkinlik ko’rsatkichi 152-o’rinda bo’lgan paytda 51.5 ballga teng edi, 2019-yilda esa 140-o’rindalagida 53.3 ballga teng.[8].
Dunyo mamlakatlari orasida 12 pog’onaga ko’tarilgan bo’lsada iqtisodiy erkinlik ko’rsatkichi atigi 1.8 ballga yaxshilangan bo’lib hamon iqtisodi ko’proq erkin bo’lmagan (Mostly Unfree) mamlakatlar qatorida.
Siyosiy erkinlik ko’rsatkichi bo’yicha O’zbekiston 9 ball bilan Tojikiston ( 9 ball ) darajasiga erishgan va albatta Shimoliy Koreadan ( 3 ball ), Turkmanistondan ( 2 ball ) ancha uzoqlashgan. Biroq, dunyoning eng erkin mamlakatlari Finlandiya ( 100 ball ), Norvegiya ( 100 ball ), Shvetsiyalardan ( 100 ball ) juda keyinda va hattoki Afg’oniston (27 ball), Erondan (18 ball) ham siyosiy erkinliklar bo’yicha orqada. [9].
Umuman olganda O’zbekiston yomonlarning eng yomonlari bo’lgan 13 mamlakat qatorida.[10].
O’zbekistonda korruptsiya ko’rsatkichi (Corruption Perceptibility Index) 2018-yilda 22 ball bilan dunyoning 180 mamlakati qatorida 157-o’rinni egallagan bo’lsa, 2019 – yilda 23 ball bilan 158 – o’rinni egalladi. O’zbekistonning korruptsiya ko’rsatkichi 1 ballga yaxshilangani bilan dunyoning boshqa mamlakatlarida korruptsiya ko’rsatkichi O’zbekistonga nisbatan ko’proq yaxshilangani uchun O’zbekiston 157 – o’rindan 158 – o’ringa tushib qolgan. [11].
O’zbekistonning AJB YAIMsi ($1,560) dunyoning o’rtacha AJB YAIMsidan ($11,673) qariyb 7 baravardan ko’proq kam (7,48). [12,13].
O’zbekistonning AJB SOPsi ($7,810) dunyoning o’rtacha AJB SOPsidan ($18,961) 2 baravardan ko’proq kam (2,43). [12,13].
O’zbekistonning iqtisodiy ko’rsatkichlari dunyoning o’rtacha iqtisodiy ko’rsatkichlaridan 2 baravar kam bo’lsa, O’zbekistonning iqtisodini qoloq deyishimiz mumkin. Biroq, O’zbekistonning AJB YAIMsi dunyoning o’rtacha AJB YAIMsidan 7 baravardan ko’proq, O’zbekistonning AJB SOPsi dunyoning o’rtacha AJB SOPsidan 2 baravardan ko’proq orqadaligini baralla o’ta iqtisodiy qoloq deyishga majbur bo’lamiz. [12,13].
2018-yilning dekabrida Xalqaro reyting agentliklari Fitch va Standard & Poor’slar O’zbekistonning AJB YIMsi $1,200ga tengligini aniqlashgan edi. Bu ko’rsatkich bo’yicha olganda O’zbekistonning iqtisodiy ahvoli yanada ayanchliligi ayonlashadi. [14].
O’zbekistonni o’ta iqtisodiy qoloqlikdan olib chiqish uchun kuchli siyosiy muxolifat zarur. Kuchli siyosiy muxolifatni moliyalash uchun baquvvat o’rta sinf lozim. Baquvvat o’rta sinf, kuchli fuqaroviy jamiyat shakllanishi uchun siyosiy, iqtisodiy islohotlar amalga oshirilishi kerak.
Korruptsiyaga, nepotizmga, zo’ravonlikka mukkasidan ketgan prezident Shavkat Mirziyoyev islohotlarni amalga oshiradimi?!
O’zbekistondagi zo’ravonlik,nepotizm, korruptsiya va maddohlikni taniqli so’z ustasi, qiziqchi Abdurahmon Siddiqovning “bir chimdim kulgi”lari juda yaxshi tasvirlaydi.[15].
Abdujalil Boymatov
1. Safar Bekjon Urganjiy. Давлат бюжети хусусий сармоями? 09.07.2019. (https://www.youtube.com/watch?v=a7Re7JzmXzE ).
2. Ulugbek Ashur. Президент Шавкат Мирзиёевнинг Жиззахдаги қариндошлари хақида бир биридан хунук хабарлар келаяпди. 13.07.2019. (https://www.facebook.com/ulugbek.haydarov/posts/10210975750269897 ).
3. Ulugbek Ashur. “Маддоҳ” почтасидан. 13.07.2019.( https://t.me/facebookdagi_maddoh/155 ).
4. Prezidentga ko‘z-ko‘z qilish uchun Bo‘kada salkam $100 000 ga stadion qurgan tadbirkorga bir tiyin ham berilmadi. 15.07.2019. ( https://www.ozodlik.org/a/30056914.html ).
5. Rishtonliklarga 1000 ta g‘isht berib, 2000 taga qo‘l qo‘ydirildi. Hokimlik xatoni o‘nglay boshladi. 16.07.2019. (https://www.ozodlik.org/a/30058609.html ).
6. 5. СУРХОНДАРЁ – “Фермер: “Агробанк”дан икки ойдан буён иш ҳақимизни ололмаяпмиз”. 16.07.2019. ( https://www.ozodlik.org/a/sizdan-telegram-fermer/30058500.html ).
7. Maxsus PIAR? Shou biznes vakillari Majburiy ijro byurosini maqtash kampaniyasini boshladi. 16.07.2019. (https://www.ozodlik.org/a/30058449.html ).
8. 2019. Index of Economic Freedom.
( https://www.heritage.org/index/ranking ).
9. Freedom in the World 2019.
( https://freedomhouse.org/report/countries-world-freedom-2019).
10. Worst of the worst. 2019. ( https://freedomhouse.org/report/freedom-world/freedom-world-2019/democracy-in-retreat ).
11.Transparency International. Corruption Perceptions Index 2018
( https://www.transparency.org/cpi2018 ).
12. International Monetary Fund. 2019.GDP per capita, current prices. U.S. dollars per capita(https://www.imf.org/external/datamapper/NGDPDPC@WEO/OEMDC/ADVEC/WEOWORLD ).
13. Statistics Times.GDP Indicators 2019
( http://statisticstimes.com/economy/gdp-indicators-2019.php ).
14. Fitch Assigns Uzbekistan ‘BB-‘ IDRs; Outlook Stable
20 Dec 2018. ( https://www.fitchratings.com/site/pr/10057197 ).
15. UZBEK TV NEW YORK, INC. ABDURAHMON QIZIQCHI Sahnada. 14.09.2012. ( https://www.youtube.com/watch?v=DA8AhZGrLxY&t=4s ).